Dziedzictwo przyrodnicze

Obszar gminy Niedźwiada leży w strefie klimatu Wielkich Dolin. Okres wegetacyjny rozpoczyna się w pierwszych dniach kwietnia, a czas jego trwania wynosi 215 dni. Największe średnie dobowe temperatury powietrza odnotowuje się w lipcu i wynoszą one wtedy 19°C. Najniższe przypadają na miesiąc styczeń.

W okresie od 15 do 22 maja mogą jeszcze wystąpić ostatnie wiosenne przymrozki, a pierwsze po lecie pojawiają się już na początku września. Poza tym występują tu silne kontrasty temperatury między ciepłym latem, a zazwyczaj ostrą zimą. Zwykle pod koniec lata i w czasie pierwszych tygodni jesieni występują długie okresy bezdeszczowej, słonecznej pogody. Klimat jaki panuje na obszarze gminy, a także stan jego atmosfery jest bardzo korzystny.

Lasy w gminie Niedźwiada charakteryzują się różnorodnością siedliskową i stanowią istotny element systemu ekologicznego powiatu Lubartowskiego. Zajmują 15,9% ogółu powierzchni gminy. Największy obszar leśny zajmuje około 6 km2 powierzchni i znajduje się na wschód od Pałecznicy. Sięga on do granicy Ostrowa Lubelskiego. Inny znaczniejszy fragment lasu zachował się w północno-zachodniej części gminy wokół torfowiska noszącego nazwę łąki Wygorzel. Trzy mniejsze obszary leśne znajdują się między Niedźwiadą, a Brzeźnicą Książęcą w górnym biegu Piskornicy. Jest to las Wycinki oraz las Zagaje znajdujący się na wschód od Klementynowa. Grunty leśne zajmują 15,9% powierzchni gminy. W posiadaniu rolników znajduje się 60% powierzchni leśnej.

Szata roślinna Niedźwiady cechuje się dużym zróżnicowaniem. Zdecydowanie najcenniejszym i najbardziej interesującym, zwłaszcza pod względem florystycznym, jest niewielki obszar położony na wschód od linii Pałecznica - Niedźwiada - Brzeźnica Leśna. Szczególnie wyróżnia się ekosystem torfowiskowy Bagno - Jezioro, będące rezerwatem przyrody, wraz z otaczającymi je terenami.
Zbiorowiska wodne wraz z roślinnością pływającą bądź zanurzoną w wodzie można spotkać w wyrobiskach torfowych, starorzeczach, oczkach wodnych, w niektórych rowach melioracyjnych jak również w stawach w Tarle. Zbiorowiska szuwarowe wykształciły się jedynie na obrzeżach torfianych i starorzeczy Wieprza. Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe są charakterystyczne dla dolin Wieprza i Piskornicy. Wśród zbiorowisk leśnych dominują bory: suchy, świeży, mieszany świeży, a także las mieszany świeży.

Na terenie gminy Niedźwiada znajduje się 50 gatunków roślin chronionych i rzadkich w skali kraju, regionu oraz gminy. Należą do nich między innymi: Nuphar luteum, Carex Limosa, Dorsera rotundifalia, Epipactis palustris, Epipactis latifolia, Orchis incarnata, Orchis lalifolia, Orchis maculata, Salix lapponum i wiele innych. Dziewięć gatunków jest objętych ochroną częściową. Występują one w rejonach występowania gatunków objętych ochroną ścisłą.
W dolinie Wieprza, w okolicach Górki Lubartowskiej, stwierdzono istnienie najbardziej wartościowych ekosystemów związanych z występowaniem interesujących gatunków fauny. Jest to rejon występowania wielu gatunków ptaków. Drugim rejonem pod względem ilości walorów faunistycznych jest Las Pałecki wraz z częścią lasu Tarleckiego z cennym torfowiskiem Łąkami Błoto. Na ich terenie występują: łozówka, zaganiacz, kwiczoł, pokląskwa, a także pliszka siwa i żółta. Reprezentantem fauny ssaków drapieżnych jest łasica łaska. Ponadto możemy tu spotkać dziki i sarny. Na obszarach polnych stwierdzono istnienie takich gatunków jak: pliszka żółtawa i siwa, poklęska, makolągwa, pierwiosnek, piecuszek, pokrzewka cierniówka, świergostek polny i łąkowy, szczygieł i innych.

Teren gminy jest wolny od skażeń pochodzących z zakładów przemysłowych, które są uciążliwe dla środowiska ponieważ praktycznie nie ma ich na terenie Niedźwiady, ani w jej bezpośrednim sąsiedztwie.